СЕН 180.00 жасау және ұсыну шарттарының бірі Конституциялық заңның 6-бабының 3, 4 және 7-тармақтарына сәйкес КТС-тен босатылатын табыстарды ғана алу фактісі болып табылатындықтан, сондай-ақ жалпыға бірдей белгіленген тәртіппен КТС салынуға жататын табыстарды алған жағдайда, АХҚО-ның осындай қатысушысы: - СЕН 180.00 ұсынбайды; - СЕН 100.00-ді ұсынады, онда КТС салынатын табыстармен қатар, жеңілдікті табыстарды да көрсетеді.

Конституциялық заңның 6-бабының 3, 4 және 7-тармақтарына сәйкес КТС-тен босатылатын табыстарды ғана алған, сондай-ақ қалған екі шартты сақтаған жағдайда (қатысушының қызметті ҚР-да тек АХҚО аумағында жүзеге асыруы, сондай-ақ егер қатысушы Салық кодексінің 40-бабына сәйкес сенімгерлік басқарушы болып табылмаса), АХҚО қатысушысы СЕН 180.00 ұсынуға құқылы. Олай болмаған жағдайда, СЕН 100.00 ұсынылады. АХҚО Басқарушысының 08.12.17 ж., ҚР Қаржы министрінің 11.12.17 ж. және ҚР Ұлттық экономика министрінің 12.12.17 ж. бірлескен бұйрығымен бекітілген АХҚО қатысушыларының КТС-тен босатылуға жататын және салық салуға жататын кірістердің, сондай-ақ шегерімге жатқызылатын шығыстардың бөлек есебін жүргізуі қағидаларының (бұдан әрі – Қағидалар) 13-тармағына сәйкес, Конституциялық заңның 6-бабы 3 және 4-тармақтарына сәйкес КТС-тен босатылуға жататын кірістер алу бойынша қызметке жатқызылатын шығыстар ретінде тікелей және жанама шығыстардың сомасы танылады. Қағидалардың 14-тармағына сәйкес, салық салуға жататын кірістер алу қызметі бойынша шегерімге жатқызылатын шығыстар ретінде өзге және тыс шығыстардың сомасы танылады. Осылайша, Қағидалардың 14-тармағымен тікелей және жанама шығыстардың сомасы шегерімге жатқызылатын шығыстардың құрамына енгізілмегендіктен, мұндай шығыстар шегерімге жатқызылмайды. Осыған байланысты, жалпыға бірдей белгіленген тәртіппен КТС салынатын табыстардың болмауын ескере отырып, Қағидалардың көрсетілген ережелерін негізге ала отырып, шегерімге жатқызылатын өзге және тыс шығыстар сомасының болмауы болжанады, бұл тиісінше залалдардың туындау фактісінің болмауына да себепші болады.

Жеке және заңды тұлғалар 2066 жылғы 1 қаңтарға дейін: - АХҚО-ның қолданыстағы құқығына сәйкес тіркелген қатысушы заңды тұлғалардың акцияларын немесе жарғылық капиталдарындағы қатысу үлестерін өткізу кезіндегі құн өсімінен (Конституциялық заңның 6-бабы 7-тармағының 2) тармақшасы); - АХҚО-ның қолданыстағы құқығына сәйкес тіркелген қатысушы заңды тұлғалардың акциялары бойынша немесе жарғылық капиталдарындағы қатысу үлестері бойынша дивидендтер түріндегі (Конституциялық заңның 6-бабы 7-тармағының 4) тармақшасы) табыстар бойынша ЖТС мен КТС төлеуден босатылады. Қалған жағдайларда салық салу жалпы белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

Қойылған сұрақтарға жауап беру үшін кіріс алушы субъектілердің аражігін ажырату қажет. Атап айтқанда, қарастырылып отырған жағдайда 2 субъект бар: 1) инвестициялық қор; 2) АХҚО қатысушысы болып саналатын және АХҚО Қаржылық қызметтер көрсетуді реттеу жөніндегі комитетінің тиісті лицензиясы бар басқарушы компания. Инвестициялық қорлардың кірістеріне салық салуға қатысты Конституциялық заңның (бұдан әрі – Заң) ережелерінде тікелей инвестициялық қорлардың кірістері үшін қандай да бір арнайы жеңілдік ережелері қарастырылмаған, осыған байланысты Заңның 6-бабы 1-тармағының негізінде олар үшін салық салу тәртібі жалпыға бірдей белгіленгендей болады және Салық кодексінде айқындалады. Мәселен, Салық кодексіне 2021 жылғы қаңтардан бастап қолданысқа енгізілген төмендегілер бөлігіндегі түзетулер енгізілді: 1) АХҚО-ның қолданыстағы құқығына сәйкес тіркелген инвестициялық қорлар алған және инвестициялық қордың кастодианы немесе басқарушы компаниясы есепке алған инвестициялық кірістерді жылдық жиынтық кірістерден алып тастау (Салық кодексінің 241-бабы 1-тармағыың 11) тармақшасы). 2) АХҚО-ның қолданыстағы құқығына сәйкес тіркелген инвестициялық қорлардың операцияларын, сондай-ақ көрсетілген қорларды басқару жөніндегі қызметтерді ҚҚС-тан босату (Салық кодексінің 397-бабы 2-тармағының 20) тармақшасы). Осылайша, егер АХҚО-ның қолданыстағы құқығына сәйкес тіркелген инвестициялық қорлар кастодиан немесе басқарушы компания есепке алған инвестициялық кірістерді алған жағдайда, онда мұндай кірістер корпоративтік табыс салығын және қосылған құн салығын төлеуден босатылуға жатады. Басқарушы компанияның кірістеріне салық салуға қатысты - АХҚО қатысушылары 2066 жылғы 1 қаңтарға дейін АХҚО аумағында инвестициялық қорлардың активтерін инвестициялық басқару, оларды есепке алу мен сақтау, сондай-ақ инвестициялық қорлардың бағалы қағаздарын шығаруды, орналастыруды, айналымға жіберуді, сатып алуды және өтеуді қамтамасыз ету жөніндегі қызметтерді көрсетуден алынған кірістер бойынша КТС және ҚҚС төлеуден босатылады (Заңның 6-бабы 3-тармағы 3-тармақшасы). - Бұдан басқа, АХҚО қатысушылары 2066 жылғы 1 қаңтарға дейін АХҚО аумағында «Астана» халықаралық қаржы орталығының қатысушылары көрсететін, кірісі бойынша корпоративтік табыс салығын, қосылған құн салығын төлеуден босатылатын қаржылық қызметтердің тізбесін (бұдан әрі – Тізбе) бекіту туралы» АХҚО, ҚР Қаржы министрлігінің және ҚР Ұлттық экономика министрлігінің бірлескен актісімен айқындалатын қаржылық қызметтер көрсетуден алынған кірістер бойынша КТС және ҚҚС төлеуден босатылады (Заңның 6-бабы 3-тармағының 5) тармақшасы). Бұл Тізбе АХҚО-ның қолданыстағы құқығына сәйкес АХҚО-да тіркелген немесе оның қатысушылары ретінде аккредиттелген және АХҚО Қаржылық қызметтер көрсетуді реттеу жөніндегі комитетінен қаржылық қызметтер көрсетуге лицензия алған заңды тұлғаларға қолданылады және Заңның 6-бабының 3 және (немесе) 8-2-тармақтары қолданылған жағдайда олар үшін міндетті болады. Тізбе мынадай қаржылық қызметтерді қамтитынын атап өтеміз: «Ұжымдық инвестицияларды басқару (инвестициялық қорды басқару)» (Тізбенің 5-тармағының 4) тармақшасын қараңыз); «Инвестициялық қорды құру және қызметін сүйемелдеу бойынша қызметтер көрсету» (Тізбенің 5-тармағының 8-тармақшасын қараңыз); «Инвестициялық қордың сенімгер меншік иесі ретінде қызметті жүзеге асыру» (Тізбенің 5-тармағы 9) тармақшасы). Бұдан басқа, жоғарыда көрсетілген қызметтер Заңның 6-бабы 8-2-тармағының негізінде ҚҚС төлеуден босатылады.

Жеке және заңды тұлғалар 2066 жылғы 1 қаңтарға дейін: - АХҚО-ның қолданыстағы құқығына сәйкес тіркелген қатысушы заңды тұлғалардың акцияларын немесе жарғылық капиталдарындағы қатысу үлестерін өткізу кезіндегі құн өсімінен (Конституциялық заңның 6-бабы 7-тармағының 2) тармақшасы); - АХҚО-ның қолданыстағы құқығына сәйкес тіркелген қатысушы заңды тұлғалардың акциялары бойынша немесе жарғылық капиталдарындағы қатысу үлестері бойынша дивидендтер түріндегі (Конституциялық заңның 6-бабы 7-тармағының 4) тармақшасы) табыстар бойынша ЖТС мен КТС төлеуден босатылады. Қалған жағдайларда салық салу жалпы белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады. Қор биржасы (AIX) АХҚО-да қаржы құралдарымен сауда-саттықты ұйымдастыруды және техникалық қамтамасыз етуді жүзеге асыратын акционерлік қоғам түріндегі ұйымдық-құқықтық нысанындағы заңды тұлға екенін айта кету керек (Конституциялық заңның 1-бабы 1) тармақшасы).

Оңайлатылған декларация негізінде арнаулы салық режімін шағын бизнес субъектілері – Қазақстан Республикасының жеке кәсіпкерлері мен резидент заңды тұлғалары қолдануға құқылы. Осылайша, АХҚО қатысушы мәртебесін алудың өзі ШОБ субъектілері үшін, оның ішінде оңайлатылған декларация негізінде арнаулы салық режімдерін қолдану үшін кедергі болып саналмайды. Сонымен бірге, Конституциялық заңның 6-бабының 3 және 4-тармақтарына сәйкес КТС-тен босатылатын табыстар түрлерінің басым бөлігі ШОБ субъектілері үшін арнаулы салық режімдерін қолдануға сай келмейтін қызмет түрлерінен түсетін табыстар болып саналады. Атап айтқанда, жұмыстар мен қызметтердің бірқатар түрлерін ұсынатын ШОБ субъектілері үшін арнайы салық режімі қолданылмайды. Бұл тізбе, атап айтқанда: консультациялық қызметтерді; бухгалтерлік есеп немесе аудит саласындағы қызметті; сақтандыру брокері мен сақтандыру агентінің қаржылық, сақтандыру қызметін және делдалдық қызметін; құқық, әділет және сот төрелігі саласындағы қызметті; қаржы лизингі аясындағы қызметті қамтиды. Бұдан басқа; - құрылымдық бөлімшелері, сондай-ақ өзге де оқшауланған құрылымдық бөлімшелері және (немесе) әртүрлі елді мекендердегі салық салу объектілері бар; - агенттік шарттар (келісімдер) негізінде қызмет көрсететін заңды тұлғалардың оңайлатылған декларация негізінде арнаулы салық режімін (бұдан әрі – АСР) қолдануға құқығы жоқ. Осылайша, заңды тұлға АХҚО қатысушысы мәртебесін алғаннан кейін жалпыға бірдей белгіленген өлшемшарттар мен шарттарға сәйкес келген кезде оңайлатылған декларация негізінде арнайы салық режімін қолдана алады. Осындай сәйкестікке тексеру, жалпы алғанда салық заңнамасын сақтау тұрғысындағы құзырет тек ҚР салық органдарында ғана бар. Конституциялық заңда көрсетілген Салық кодексінен алып тастаулар АСР бойынша қандай да бір ережелерді көздемейтінін атап өтеміз. Осыған байланысты Салық кодексінің талаптарын басшылыққа алу қажет.

Сізге Салық кодексінің ережелерін және ҚЕХС талаптарын басшылыққа алу қажет. Бухгалтерлік есепті жүргізу мақсаттары үшін АХҚО қатысушысы "38" Материалдық емес активтер" ҚЕХС 38 (IAS) стандартына сәйкес есепке алуды жүргізуге міндетті. Салықтық есепке алуға қатысты пайдалану мерзімі белгіленбеген, амортизация есептелмейтін материалдық емес актив тіркелген актив болып танылмайды (Салық кодексінің 266-бабы 2-тармағы 2)-тармақшасы). Бұл ретте материалдық емес активті пысықтауға арналған шығындар мынадай кейінгі шығындар деп танылады (Салық кодексінің 272-бабы 2-тармағы 2)-тармақшасы): - актив түріне сәйкес келетін топтың (кіші топтың) құндық теңгерімін ұлғайтады, не - актив түріне сәйкес келетін топтың (кіші топтың) құндық теңгерімі болмаған кезде, актив түріне сәйкес келетін топтың (кіші топтың) ағымдағы салықтық кезеңнің соңындағы құндық теңгерімін қалыптастырады (Салық кодексінің 272-бабының 2-тармағы). Осылайша, егер материалдық емес актив бухгалтерлік есепте амортизацияланбаса, онда ол салық салу мақсаттары үшін тіркелген актив болып табылмайды және оның құны Салық кодексінің 228-бабында айқындалған тәртіппен оны өткізу сәтінде ғана есепке алынуға жатады, ал оны пысықтау бойынша кейінгі шығындардың сомасы құн теңгеріміне енгізіледі және жалпыға бірдей белгіленген тәртіппен амортизацияланады. Егер материалдық емес актив бухгалтерлік есепте амортизацияланса, онда ол құны салық салу мақсатында амортизациялық аударымдар арқылы шегерімге жатқызылатын пысықтау бойынша шығындарды қоса алғанда, тіркелген активтердің құрамына енгізіледі (Салық кодексінің 266-бабы 1-тармағы 1)-тармақшасы, Салық кодексінің 272-бабы 2-тармағы, Салық кодексінің 271-бабы 1-тармағы).

АХҚО қатысушылары КТС бойынша салық есептілігін көрсетілген қызметтердің түріне байланысты Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес бекітілген нысандар бойынша және тәртіппен жасайды. Конституциялық заңда салық есептілігі нысандарын (бұдан әрі – СЕН) ұсыну тәртібі бойынша арнайы ережелер көзделмеген, осыған байланысты АХҚО қатысушысы СЕН-ын жалпы белгіленген тәртіппен ұсынады. Тек қана қаржылық немесе қосалқы қызметті жүзеге асыратын АХҚО қатысушылары үшін жеңілдетілген СЕН 180.00 көзделген, ол мынадай шарттар бір мезгілде сәйкес келген кезде ұсынылады: - Қазақстан Республикасында қызметті АХҚО аумағында ғана жүзеге асырғанда; - Конституциялық заңның 6-бабының 3, 4 және 7-тармақтарына сәйкес босатылатын табыстарды ғана алғанда; - Салық кодексінің 40-бабына сәйкес сенімгерлік басқарушылар болып табылмағанда. СЕН 180.00 ұсыну мерзімі СЕН 100.00 бойынша жалпы белгіленген мерзіммен бірдей – есеп салық кезеңінен кейінгі жылдың 31 наурызынан кешіктірмей тапсырылады. СЕН 180.00 ұсынудың шарттарына сәйкес келмеген жағдайда, СЕН 100.00 ұсынылады, мұнда АХҚО қатысушылары үшін:  100.12 нысанының арнайы қосымшасы;  100.00.040 IV және 100.00.046 II арнайы жолдары көзделген. Барлық басқа СЕН жалпы белгіленген нысандар бойынша және жалпы белгіленген мерзімде ұсынылуға жатады.

Иә. Жеке компанияның орналастырылатын төленген (ішінара немесе толық) акцияларын төлеуге "Компаниялар туралы" АХҚО актісінде көзделген шарттарға сәйкес ақшадан басқа мүлік енгізілуі мүмкін ("Компаниялар туралы"АХҚО актісінің 45-бабы).

КТС және ҚҚС төлеу бойынша салық жеңілдіктері нақты тізбесі Конституциялық заңның 6-бабы 3-тармағында көрсетілген қаржы қызметтерін көрсететін АХҚО қатысушылары үшін көзделген (алдыңғы жауапты қараңыз). Бұдан басқа, нақты тізбесі Конституциялық заңның 6-бабы 4-тармағында көрсетілген қосалқы қызметтер көрсететін АХҚО қатысушылары үшін КТС төлеу бойынша салықтық жеңілдіктер көзделген (алдыңғы жауапты қараңыз). Қалған жағдайларда салық салу жалпы белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

АХҚО аумағындағы салық режімі Конституциялық заңның 6-бабында белгіленген алып қоюларды қоспағанда, Салық кодексінде айқындалады. Бұл мәселе Конституциялық заңның алып қоюларымен регламенттелмегендіктен, Салық кодексінің ережелерін басшылыққа алу қажет. Бұдан шығатыны, Қазақстанның салық резиденті (оның ішінде АХҚО қатысушысы) жарғылық капиталға салым ретінде алынған бағдарламалық жасақтаманың құны салық салу мақсатында кіріс ретінде (Салық кодексінің 225-бабы 2-тармағы 1)-тармақшасы негізінде) қаралмайды. Сондай-ақ, бұл жағдайда ҚҚС мақсатында тауарларды өткізу бойынша айналым болмайды (Салық кодексінің 372-бабы 1-тармағы 1)-тармақшасы негізінде).

АХҚО аумағындағы салық режимі Конституциялық заңның 6-шы бабында белгіленген алып қоюларды қоспағанда, АХҚО аумағындағы салық режимі Салық кодексінде айқындалады. АХҚО қатысушылары үшін келесі салықтық жеңілдіктер алу болып табылады: 1. Корпоративтік табыс салығы, қосылған құн салығы (КТС, ҚҚС): АХҚО аумағында қаржылық қызметтер көрсетуден алынған кірістер бойынша (АХҚО қаржылық қызметтер көрсетуді реттеу жөніндегі комитетінен алынған лицензия болған кезде): 1) ислам банкінің банктік қызметтерін көрсету; 2) қайта сақтандыру қызметтерін көрсету және сақтандыру брокерлік қызметтерін көрсету; 3) инвестициялық қорлардың активтерін инвестициялық басқару, оларды есепке алу мен сақтау, сондай-ақ инвестициялық қорлардың бағалы қағаздарын шығаруды, орналастыруды, айналымға жіберуді, сатып алуды және өтеуді қамтамасыз ету жөніндегі қызметтерді көрсету; 4) брокерлік және (немесе) дилерлік, андеррайтингтік қызметтерді көрсету; 5) АХҚО және Ұлттық экономика министрлігі мен Қаржы министрлігінің бірлескен актісімен анықталған басқа қаржылық қызметтер. 2. Корпоративтік табыс салығы (КТС): АХҚО қатысушылары АХҚО-ның органдарына, сондай-ақ Конституциялық заңның 6-бабының 3-тармағында көрсетілген қызметтерді көрсететін АХҚО қатысушыларына көрсетілетін заңдық, аудиторлық, бухгалтерлік, консалтингтік қызметтерді көрсетуден алған кірістері бойынша (жоғарыдан қараңыз). КТС-ан босату мақсаттары үшін АХҚО қатысушылары АХҚО қатысушыларының корпоративтік табыс салығынан босатылуға жататын және салық салуға жататын кірістердің, сондайақ шегерімге жатқызылатын шығыстардың бөлек есебін жүргізуі қағидаларына сәйкес бөлек есеп жүргізуі тиіс. Осы Қағидалар АХҚО сайтында "салықтық әкімшілендіру" бөлімінде орналастырылған. 3. Мүлік салығы және жер салығы: Конституциялық заңның 6-баптың 3 және 4-тармақтарында көзделген қызметтерді көрсететін АХҚО қатысушылары АХҚО-ның аумағында орналасқан объектілер бойынша мүлік салығын және жер салығын төлеуден босатылады (жоғарыдан қараңыз). 4. АХҚО қатысушысының немесе органының жұмыскерлері болып табылатын шетелдіктер Конституциялық заңның 6-бабының 3 және 4-тармақтарында көзделген қызметтерді көрсететін АХҚО қатысушысымен қаржылық және қосалқы қызметтер жасалса немесе АХҚО органымен жасалған еңбек шарты бойынша АХҚО-ғы қызметтен түсетін кірістері бойынша жеке табыс салығын төлеуден босатылады. 5. Жеке және заңды тұлғалар үшін кірістер бойынша корпоративтік және жеке табыс салықтарын төлеуден: - өткізу күніне қор биржасының ресми тізімдерінде болатын бағалы қағаздарды өткізу кезіндегі құн өсімінен; - осындай дивидендтерді немесе сыйақыларды есепке жазу күніне қор биржасының ресми тізімдерінде болатын бағалы қағаздар бойынша дивидендтер мен сыйақылар түрінде; - заңды тұлғалардың акцияларын немесе жарғылық капиталдарындағы қатысу үлестерін өткізу кезіндегі құн өсімінен; - сондай-ақ АХҚО-ның қолданыстағы құқығына сәйкес тіркелген АХҚО-ның қолданыстағы құқығына сәйкес тіркелген қатысушы заңды тұлғалардың акциялары бойынша немесе жарғылық капиталдарындағы қатысу үлестері бойынша дивидендтері бойынша.